به دنبال انتشار تصاویری که نشان می‌دهد گارد ساحلی لیبی به سوی قایق حامل خانواده‌های پناهجو در دریای مدیترانه شلیک می‌کند، دادستان‌ها در سیسیل ایتالیا تحقیقات درباره عملکرد گارد ساحلی لیبی را آغاز کردند.

در تاریخ ۳۰ ژوئن (۹ تیر) کارکنان سازمان آلمانی دیده‌بانی دریا (سی‌واچ) ویدئویی از نزدیک شدن بیش از حد یک کشتی گشت‌زنی گارد ساحلی لیبی به یک قایق کوچک چوبی را ضبط کردند. در این ویدئو دیده می‌شود که گارد ساحلی، در تلاش برای آنکه قایقی با ۶۴ سرنشین از جمله شمار زیادی کودک را مجبور به بازگشت به لیبی کند در آب‌های مالت به سوی آن شلیک می‌کند.

سی‌واچ اقدام گارد ساحلی و شلیک به قایق پناهجویان مهاجر را «بی‌رحمانه» توصیف کرده و گفته است کسانی که تلاش می‌کنند قایق را واژگون کنند قصد نجات مهاجران را ندارند. این قایق توانست به جزیره لامپدوزای ایتالیا برسد. این سازمان غیردولتی گفت گارد ساحلی لیبی قصد داشت قایق را سوراخ و آن را غرق کند.

دادستان‌های سیسیل روز جمعه و پس از دریافت شکایت سازمان سی‌واچ، همراه با عکس‌ها و فیلم‌های واقعه، تصمیم گرفتند درباره اقدام مقام‌های لیبی در «تخریب عمدی» قایق پناهجویان و احتمال به خطر افتادن جان پناهجویان بر اثر این اقدام تحقیق کنند.

دادستان‌های ایتالیایی برای ادامه تحقیقات به «مجوز وزارت دادگستری» این کشور نیاز داشتند. پیش‌بینی می‌شود که این اقدام موجب برخی مناقشه‌ها شود چرا که قایق مورد استفاده گارد ساحلی لیبی که در فیلم ‌به قایق پناهجویان نزدیک می‌شود، یکی از چهار قایق گشت‌زنی است که ایتالیا در اختیار لیبی گذاشته است.

بازداشت و شکنجه پناهجویان در لیبی

این نخستین بار است که یک کشور اروپایی درباره گارد ساحلی لیبی تحقیق می‌کند. پیش از این گارد ساحلی لیبی به موارد دیگری از جمله همکاری با قاچاقچیان انسان و بدرفتاری با پناهجویان متهم شده بود.

پیشتر در اواخر ماه ژوئن سازمان پزشکان بدون مرز اعلام کرد که افزایش رفتار خشن با پناهجویانی که در بازداشتگاه‌های لیبی به سر می‌برند این سازمان را وادار به بستن دو مرکز خود در لیبی کرده است. پزشکان بدون مرز گفت که کارکنانش شاهد بودند که نگهبان‌ها، بازداشت‌شدگان از جمله بیمارانی را که خواستار ملاقات با پزشکان بودند، کتک می‌زندند.

پزشکان بدون مرز در بیانیه‌ای ضمن ابراز تاسف از بستن مراکز خود در «جایی که افراد هر روز در رنج و عذاب‌اند»، گفت: «تداوم روند خشونت و آسیب جدی به پناهجویان و مهاجران و خطر امنیتی علیه کارکنان سازمان پزشکان بدون مرز به سطح نپذیرفتنی رسیده است.» پزشکان بدون مرز گفت تا شرایط بهبود نیابد، قادر به ارائه خدمات انسان‌دوستانه و پزشکی نیست.

پیشتر سازمان‌های حقوق بشری و خیریه‌های فعال در لیبی گزارش‌های متعددی درباره خشونت و نقض حقوق بشر در بازداشتگاه‌های این کشور مطرح کرده بودند. خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز گزارشی را درباره تعرض جنسی نگهبانان به کودکان در بازداشتگاه‌های لیبی منتشر کرده است.

سازمان ملل سازوکار تحت حمایت اتحادیه اروپا در استفاده از گارد ساحلی لیبی برای ممانعت از حرکت قایق‌های پناهجویان در دریای مدیترانه و بازگرداندن مهاجران به بازداشتگاه‌های لیبی را محکوم کرده است. سازمان ملل همچنین درباره شرایط «وخیم» مراکز بازداشت، نبود امکانات اولیه بهداشتی و شمار بالای افراد در مراکز ابراز نگرانی کرده است.

دریای مدیترانه گورستان مهاجران

اروپا در فوریه ۲۰۱۷ و در چارچوب توافقی میان ایتالیا و لیبی با هدف کاهش شمار مهاجرانی که به سواحل اروپا می‌رسند، مسئولیت نظارت بر عملیات نجات در دریای مدیترانه را به لیبی واگذار کرد.

بنا به این توافق ایتالیا با آموزش، تجهیز و حمایت مالی از گارد ساحلی لیبی و ارائه چهار قایق گشت‌زنی به طرابلس موافقت کرد. گارد ساحلی لیبی که پیشتر هر گونه اتهام خشونت علیه پناهجویان را رد کرده، در بیانیه‌ای گفت که درباره رویداد اخیر تحقیق می‌کند.

در یک هفته گذشته دو قایق حامل پناهجویان که از لیبی به سوی ایتالیا حرکت می‌کردند، در دریای مدیترانه غرق شدند.

روز سوم ژوئیه (۱۲ تیر) قایق مهاجران غیرقانونی در آب‌های تونس غرق شد و دست‌کم ۴۳ مهاجر جان باختند. صلیب سرخ تونس گفت که این مهاجران از کشورهای مصر، سودان، اریتره و بنگلادش بودند.

در روز پنجم ژوئیه (۱۴ تیر)‌ نیز دست‌کم ۲۱ مهاجر بر اثر غرق شدن قایقشان در سواحل تونس در دریای مدیترانه غرق شدند.

به گفته سازمان بین‌المللی مهاجرت، از آغاز سال ۲۰۲۱ تاکنون بیش از ۸۰۰ انسان هنگام تلاش برای عبور از دریای مدیترانه و رسیدن اروپا جانشان را از دست داده‌اند. ایتالیا یکی از مقاصد اصلی مهاجران است که عمدتا از کشورهای جنوب آفریقا خود را به لیبی و تونس در شمال آفریقا رسانده و در رویای رسیدن به زندگی بهتر راه اروپا را در پیش می‌گیرند.